piątek, 12 lipca 2019

Fioletowy i się rusza - szczawik trójkątny

Ostatnio bardzo modne są rośliny o kolorowych liściach. Białe monstery, czerwone sukulenty, czy różowe fitonie są jak białe kruki i osiągają niekiedy astronomiczne ceny. No cóż, zielone są prawie wszystkie otaczające nas rośliny, a te kolorowe mogą stanowić ciekawy akcent zupełnie niezależnie od pory kwitnienia. Przy tej okazji warto wspomnieć o szczawiku trójkątnym, który będzie nas cieszył nie tylko kolorem, ale też ciekawym kształtem liści oraz kwiatami, a póki nie stał się jeszcze modny może stanowić ciekawą i całkiem tanią alternatywę.
Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis A. St.-Hil)

Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis A. St.-Hil) to niewielka roślina naturalnie występująca w Brazylii która ze względu na wielkość, ale szczególnie charakterystyczne trójdzielne liście trochę kojarzy się z polską koniczyną. Tym bardziej doświadczonym w ogrodnictwie na myśl przyjdzie pewnie też od razu Szawik Deppego - i bardzo dobrze, bo to ta sama rodzina roślin.

Wygląd

Szczawik trójkątny występuje w dwóch podstawowych odmianach kolorystycznych - o tradycyjnych zielonych oraz fioletowo-purpurowych liściach. Ze względu na nietypowy kolor to ta druga wersja dziś występuje prawie na całym świecie w wielu przydomowych ogródkach, a także na domowych parapetach. Pod ziemią roślina ma niewielkie niereguralne kłącza, dzięki którym co roku nad powierzchnię wzrastają na wiosnę wniesione na długich cienkich łodyżkach liście złożone jakby z trzech trójkącików złączonych wierzchołkami. Na przełomie wiosny i lata zaczną się pojawiać też niewielkie dzwonkowate białe lub lekko różowawe kwiaty, które choć małe i niepozorne, to jest ich całkiem sporo i niewątpliwie dodają roślinie uroku. Utrzymają się do jesiennego zamierania rośliny.
Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis A. St.-Hil)

Uprawa

Niestety jak na polskie warunki i egzotyczną roślinę przystało kłącza na zimę niestety należy wykopać i przechować najlepiej w chłodnym pomieszczeniu i wysadzić do gruntu dopiero w maju, gdy minie ryzyko większych przymrozków. Roślinę uprawianą w doniczkach można też przezimować na domowym parapecie traktując ją wówczas jak roślinę całoroczną. Przy zimowaniu w domu też najlepiej mu zrobić krótki okres spoczynku stawiając w zacienione miejsce i ograniczając podlewanie do minimalnego na okres ok 1 miesiąca - tej metody nie próbowałem, bo zawsze zimą mam raczej problem na zasadzie, gdzie ja to teraz wszystko zmieszczę w mieszkaniu, ale czasem na parapetach innych okien widuję tak zimujący szczawik. W wielu miejscach internetu można też znaleźć informacje, że szczawik trójkątny da sobie zimą też radę w gruncie. Powiem tak - u mnie okryty i zabezpieczony włókniną nie przeżył w ten sposób ani jeden, więc zdecydowanie odradzam taką metodę i tradycyjnie przypomnę stare powiedzenie że papier/internet przyjmie wszystko...
Roślina najlepiej będzie się czuła na lekko zacienionym lub słonecznym stanowisku, ale w słońcu podczas upałów będziemy musieli ją częściej podlewać, bo choć nie lubi stać w błocie, to przy mocno wysuszonym podłożu szybko zacznie tracić liście.

Zastosowanie

Podstawowym powodem, dla którego uprawiamy szczawik są oczywiście jego walory ozdobne, ale... liście szczawika można też jeść. W smaku są mocno kwaskowate i bardzo przypominają nasz szczaw. Należy jednak pamiętać, ze zawierają w sobie spore ilości kwasu szczawiowego więc nie powinniśmy traktować go jeść sałaty i raczej spożywać jedynie w niewielkich ilościach, np jako ozdobę do sałatek. Jeśli cierpimy na jakąś chorobę nerek czy inne schorzenia, przez które nie powinniśmy jeść szczawiu czy rabarbaru, to na szczawik trójkątny po prostu traktujmy jako roślinę czysto ozdobną.
Warto też wspomnieć o tym, że czerwoną barwę liście zawdzięczają barwnikom z grupy antocyjanów (tych, samych, które odpowiadają np. za czarną barwę pomidorów Indigo Rose). Ze względu na sporą łatwą w uprawie i niewielkie wymagania obecnie trwają dość zaawansowane prace nad przemysłowym pozyskiwaniem antocyjanów z liści szczawiku do zastosowania jako naturalne barwniki spożywcze.
Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis A. St.-Hil)

Ruch

Jakby tego wszystkiego było mało szczawik jest też rośliną która się rusza. Tak, ruszają się oczywiście wszystkie rośliny, choć zazwyczaj są to ruchy bardzo powolne i oczywiście żadne drzewo samo do lasu nie pójdzie. Szczawik jednak należy do tych bardziej aktywnych roślin. Około południa codziennie zamyka swoje kwiaty, ale prawdziwy spektakl rozpoczyna się wieczorem, kiedy wraz ze spadkiem ilości światła roślina opuszcza swoje liście co u początkujących ogrodników często wywołuje atak paniki: o nie, moja roślina umiera! Nie, nie umiera. Jak rano światło zacznie się pojawiać liście znów wstaną. Oczywiście gołym okiem tego nie zaobserwujemy, ale po przyspieszeniu około 750 razy wygląda to mniej więcej tak:

Ruch liści Szczawika w przyspieszeniu - autor: Richard Wheeler, za Wikimedia Commons https://en.wikipedia.org/wiki/File:Oxalis_Triangularis_Photonasty_Timelapse.ogv, CC BY-SA 3.0
Powyższy filmik to w rzeczywistości pójtorej godziny. Prawdziwy gepard wśród roślin;)
Ruchy roślin dzielimy na kilka typów. Tutaj mamy do czynienia dokładnie z fotonastią, co znaczy mniej więcej tyle że foto - związany ze światłem, nastaia - ruch organu nie związany z kierunkiem bodźca. Technicznie odbywa się to na zasadzie regulowania turgoru w komórkach u podstawy blaszki liściowej. Brzmi skomplikowanie, ale w dużym uproszczeniu to po prostu stopień wypełnienia wodą komórek u podstawy liści. Trochę jak woreczek wypełniany wodą. Wypełniony trochę nie będzie miał sztywności, wypełniony do pełna nabierze pełnego kształtu i będzie mógł przenieść spore obciążenia.
Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis A. St.-Hil)

Może dla ruchu, może dla smaku, a może po prostu dla koloru i ozdoby, ale szczawikowi trójkątnemu na pewno warto przyjrzeć się bliżej. Zwłaszcza, że to raczej jedna z tańszych roślin i jedno kłącze to koszt około złotówki, przy czym najładniej wygląda w małych skupiskach. Na zdjęciach w artykule w doniczce znajduje się pięć roślin. Z czasem wyrośnięte bulwy oczywiście można także dzielić rozmnażając w ten sposób roślinę.

Królestwo rośliny, Klad rośliny naczyniowe, Klad rośliny nasienne, Klad okrytonasienne, Klad różowe, Rząd szczawikowce, Rodzina szczawikowate, Rodzaj szczawik



5 komentarzy:

  1. Jest niesamowicie dorodny, gęsto ulistniony, przepiękny! :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Hej :)
    czy deszcz nie złamie łodyżek, czy nie jest za kruchy na opady, może stać pod gołym niebem?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ze zwykłymi deszczami radzi sobie całkiem dobrze, na pogodę sztormową wstawiam pod balkon;)

      Usuń
  3. Przypadkowo zostawiłem kilka klaczy w glebie i przezimowaly, chociaż zdarzało się nawet -20st.

    OdpowiedzUsuń